Akademisyerlerin yazılı olarak yaptığı açıklama şöyle:
KAMUOYUNA
09.02.2024 tarihinde “Turist Rehberliği Meslek Kanunu ile Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulduğu ulusal basından duyurulmuştur. Bu metin söz konusu teklif hakkında Türkiye’de farklı üniversitelerin Turizm/Turist Rehberliği bölümlerinde ders veren akademisyenlerin ortak fikrini kamuoyuna açıklamak için hazırlanmıştır.
Türkiye’de turist rehberliği eskiden beri stratejik bir meslek olarak görülmekte ve yasalarla koruma altında tutulmaya çalışılmaktadır. Nitekim ilk iki yasal düzenleme 1890 ve 1925 tarihlerinde çıkarılmış, 2012 tarihinde 6326 Sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu ile kendine has bir kanuna sahip olmuştur. Stratejik önemi nedeniyle eğitime de önem verilmiş, her dönemin ihtiyaç ve imkânlarına göre turist rehberlerinin alması gereken eğitimin seviyesi sürekli arttırılmıştır. 1970’lerde Bakanlık tarafından düzenlenen 3-6 aylık (200-600 saatlik) kurslarla başlayan eğitim, 1990’larda iki yıllık önlisans ve 2000’li yıllarda dört yıllık lisans seviyesine çıkmış, 2015’ten itibaren yüksek lisans ve 2021’den itibaren doktora programları açılmıştır. 2023 yılı itibariyle turist rehberliği eğitimi 40 önlisans ve 46 lisans olmak üzere toplam 86 programda ve 4366 kontenjana sahiptir. Meclise sunulan yeni kanun teklifinin hazırlanış süreci ve içeriği rehberlerin eğitimi ile mesleğin icrası konularında büyük değişiklikler getirmektedir. İşbu metin, söz konusu tasarı hakkında akademisyenlerin taşıdığı endişeleri dile getirmek ve yasa tasarısının güncellenmesine yönelik bir çağrı yapmak için hazırlanmıştır.
Endişelerimiz iki ana başlık altında toplanmaktadır; süreç ve içerik. İlk olarak, turist rehberliği eğitimini yakından ilgilendiren bu tasarı akademisyenlerin önerileri alınmadan hazırlanmıştır. Kendine has bir yasası ve akademisi olan mesleği ilgilendiren böylesi bir çalışmanın, mümkün olan en geniş paydaş katılımıyla ve daha somut veriler ortaya konarak hazırlanmış olması arzu edilirdi. İçerik açısından ise tasarı rehberlik eğitiminde ve mesleğin icrasında büyük değişiklikler öngörmektedir. Getirilmek istenen değişiklikler şu şekilde özetlenebilir:
1.Arkeoloji ve sanat tarihi gibi bölüm mezunları ile Uzak Doğu dillerini bilen kişilere, ayrı bir eğitim almaksızın, yüz saatlik bir kurstan sonra rehber olabilme hakkı tanınmaktadır.
2.Her tur aracında bir rehber bulundurma zorunluluğu kaldırılmaktadır.
3.Turist rehberlerinin en az bir yabancı dil bilme zorunluluğu kaldırılmaktadır.
Söz konusu değişiklikler için taşıdığımız endişeler aşağıdaki gibidir:
1.Tasarıda “Uzak Doğu dillerindeki turist rehberliğinin teşvik edilmesi” bir amaç olarak belirtilmiş ancak gerekçelendirilmemiştir. Mevcut sistemde; arkeoloji, sanat tarihi, filoloji gibi bölüm mezunları önlisans, lisans ya da tezli/tezsiz yüksek lisans gibi farklı seçeneklerle rehber olabilmektedir. Getirilmek istenen değişikliğin gerekçesi ve bir kolaylaştırmaya neden ihtiyaç duyulduğu açık değildir. Böylesi bir yöntem, rehberlik eğitiminde üniversitelerin varlığının göz ardı edilmesi anlamına gelmekte ve 1970’lerde uygulanan kurs sistemine geri dönülmesinin yolunu açmaktadır. Rehberlik mesleğinin stratejik önemi, böylece, gezdirilecek yerlerin arkeolojik ve sanat tarihsel bilgileri ile sınırlandırılmakta, mesleğin icrası için gerekli tüm bilgileri 100 saatlik bir kursa sığdırmaktadır. Dolayısıyla bu durum turist rehberliği bölümlerinin varlık nedenini sorguya açık hale getirmektedir.
2.Her tur aracında bir turist rehberi bulunma zorunluluğunun kaldırılması için sunulan gerekçe şu şekildedir:
Madde ile esas amacı tarihî ve turistik yerlerin tanıtılması olmayan faaliyetler sırasında turist rehberi bulundurma zorunluluğunu ortadan kaldırmaya yönelik değişiklik yapılmaktadır.
1618 Sayılı Seyahat Acentaları Kanunun 10. maddesine göre “araç başına bir rehber bulundurmak” zorunludur. Gerekçede yer alan ‘esas amacı tarihi ve turistik yerlerin tanıtılması olmayan faaliyetler’ ifadesi muğlak ve kötü kullanıma açık bir ifadedir; rehberlerin sadece müze ve ören yerlerine
hapsolma tehlikesini beraberinde getirmektedir. Günümüzde turizm değişmiş, çöllerden kutuplara kadar hemen her türlü coğrafya turizm hareketlerine konu olmaya başlamış ve ülkeler bu potansiyellerini harekete geçirebilmek için çeşitli çareler üretme arayışı içine girmiştir. Tarihi ve turistik olmasa da her türlü doğal ve kültürel unsurun turizme konu edilebilmesi için de bir tur paketi içine alınması gerekmektedir. Turist rehberliği mesleğini sadece bilgi vermekle sınırlayan bir anlayış, günümüz gerçekleriyle örtüşmemektedir. Tur araçlarında rehber zorunluluğunun kaldırılması ve rehberlerin müze ve ören yerlerine hapsedilmesi yabancı tur operatörlerinin “tur lideri” olarak görevlendirdiği yabancı uyruklu personellerinin ülkemiz hakkında bilgi vermesi sorununu da beraberinde getirecektir. Böylesi bir durum, Ermeni Sorunu veya Kıbrıs Sorunu gibi hassas konularda Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli turist rehberleri dışındaki kişilerin anlatım yapmasına izin vermek anlamına gelecektir.
3.Yabancı dil bilme zorunluluğunun kaldırılmasının gerekçesi tasarıda şu şekilde açıklanmıştır:
Yabancı dil şartını sağlayamadığı için rehber olamayanların mağduriyetini gidermek ve iç turizmde artan Türkçe rehber ihtiyacını karşılamak için Türkçe rehberliğe ilişkin düzenleme yapılmaktadır.
‘Yabancı dil şartını sağlayamadığı için rehber olamayanlar’ ifadesi ile üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olmalarına rağmen, en az bir yabancı dili iyi bildiğini kanıtlayamayan, dolayısıyla rehberlik yapma hakkını kazanamayan kişiler kastedilmektedir. İç turizmin artmasına bağlı olarak, Türkçe dilinde rehberlik yapanların sayısının arttığı bir gerçektir. Ancak bu durumun önlem alınması gereken bir sorun olduğu doğru değildir. Nitekim 1925 yılından beri Türkiye’de turist rehberliği mesleği sadece Türk vatandaşları tarafından yapılabilmekte ve dolayısıyla her rehber Türkçe bilmektedir. Bir rehberlik bölümünden mezun olmasına rağmen yabancı dil sınavını geçemeyen kişilerin sözde mağduriyetini önlemek adına alındığı ifade edilen bu karar, neden sonuç ilişkisini yanlış kurmaktadır. Öğrencilerin yabancı dil öğrenememelerinin nedenlerini ortadan kaldırarak onları 21. yüzyılın rekabetçi koşullarına hazırlamak yerine, dil bilmeden rehber olmalarının önünü açmak büyük bir hatadır.
‘1618 Sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu’ ve ‘6326 Sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu’ olmak üzere kendine has iki yasası olmasına rağmen turizm sektörümüzün arzulanan yerde olmadığı bir gerçektir. Turizm sektörünü daha ileri taşımak ve ülke refahına katkıda bulunmak için bir takım yasal düzenlemelere ihtiyaç olduğu da doğrudur. Türkiye’de turizmin Bakanlık seviyesinde ele alınmasından beklenen faydalar da bu yöndedir. Ancak böylesi önemli bir konuda, turizm paydaşlarından görüş alınmadan, sunulan gerekçeler bilimsel verilerle desteklenmeden ve tartışılmadan hazırlanan söz konusu taslak, maalesef, bekleneni vermekten uzak bir görüntü çizmektedir.
Aşağıda imzası bulunan akademisyenler olarak, hazırlanan taslağın mevcut haliyle yarardan çok zarar getireceği endişesini taşıyor, tasarının geri çekilmesini ve tüm paydaşların katılımı ile yeni bir düzenlemenin hazırlanmasını öneriyoruz.
Kamuoyuna saygılarımızla.
Unvan/ Adı SoyadıKurum
Prof. Dr. Abdullah TANRISEVDİAydın Adnan Menderes Üniversitesi
Prof. Dr. Berrin GÜZELAydın Adnan Menderes Üniversitesi
Prof. Dr. Burhanettin ZENGİNSakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi
Prof. Dr. Celil ÇAKICIMersin Üniversitesi
Prof. Dr. Erkan SAĞLIKSivas Cumhuriyet Üniversitesi
Prof. Dr. Gökçe YÜKSEKEskişehir Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Lütfi ATAYÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Prof. Dr. Meltem CABERAkdeniz Üniversitesi
Prof. Dr. Muharrem TUNAAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
Prof. Dr. Naci POLATPamukkale Üniversitesi
Prof. Dr. Nuray TETİK DİNÇBalıkesir Üniversitesi
Prof. Dr. Özcan ZORLUAfyon Kocatepe Üniversitesi
Prof. Dr. Özlem GÜZELAkdeniz Üniversitesi
Prof. Dr. Özlem KÖROĞLUBalıkesir Üniversitesi
Prof. Dr. Suavi AHİPAŞAOĞLU (Emekli)Eskişehir Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Rahman TEMİZKANEskişehir Osmangazi Üniversitesi
Prof. Dr. Saadet Pınar TEMİZKANEskişehir Osmangazi Üniversitesi
Prof. Dr. Serhat HARMANMardin Artuklu Üniversitesi
Prof. Dr. Uysal YENİPINARMersin Üniversitesi
Prof. Dr. Yasin BİLİMNecmettin Erbakan Üniversitesi
Prof. Dr. Zafer ÖTERİzmir Katip Çelebi Üniversitesi
Doç. Dr. Ali TÜRKERMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Doç. Dr. Aytuğ ARSLANİzmir Katip Çelebi Üniversitesi
Doç. Dr. Bekir Bora DEDEOĞLUNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Doç. Dr. Canan TANRISEVERKastamonu Üniversitesi
Doç. Dr. Ceren İŞÇİManisa Celal Bayar Üniversitesi
Doç. Dr. Davut UYSALİzmir Katip Çelebi Üniversitesi
Doç. Dr. Duygu YETGİN AKGÜNEskişehir Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Elçin DOĞAN GÜRBÜZEREge Üniversitesi
Doç. Dr. Ertuğrul DÜZGÜNBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Doç. Dr. Faruk SEYİTOĞLUMardin Artuklu Üniversitesi
Doç. Dr. Funda ÖNMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Doç. Dr. Halil KORKMAZÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Doç. Dr. Hande AKYURT KURNAZBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Doç. Dr. Meltem ALTINAY ÖZDEMİRMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Doç. Dr. Nalan ALBUZZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi
Doç. Dr. Nazım ÇOKİŞLERİzmir Katip Çelebi Üniversitesi
Doç. Dr. Neşe ÇULLU KAYGISIZAksaray Üniversitesi
Doç. Dr. Ozan ATSIZNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Doç. Dr. Ömer ÇOBANNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Doç. Dr. Özge GÜDÜ DEMİRBULATBalıkesir Üniversitesi
Doç. Dr. Özlem TEKİNBandırma Onyedi Eylül Üniversitesi
Doç. Dr. Seçkin ESER GÜRSOYKırklareli Üniversitesi
Doç. Dr. Seda ŞAHİNBalıkesir Üniversitesi
Doç. Dr. Serap AKDUGümüşhane Üniversitesi
Doç. Dr. Serkan AYLANSelçuk Üniversitesi
Doç. Dr. Serkan TÜRKMENÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Doç. Dr. Sinan GÖKDEMİRÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Doç. Dr. Tolga Fahri ÇAKMAKZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi
Doç. Dr. Uğur AKDUGümüşhane Üniversitesi
Doç. Dr. Uğur CEYLANKütahya Dumlupınar Üniversitesi
Doç. Dr. Vedat ACARAydın Adnan Menderes Üniversitesi
Doç. Dr. Zeynep ÇOKALNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Abdullah ÜLKÜHarran Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Abulvahap ALTÜRKMardin Artuklu Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Alaattin BAŞODAAksaray Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Aslı Mert KARAGÖZİstanbul Arel Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Arzu BALIKOĞLUBalıkesir Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Ayşe ARSLAN ÖZKANAydın Adnan Menderes Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Ayşe ŞENGÖZAkdeniz Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Ayşen ACUN KÖKSALANLARBursa Uludağ Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Bahadır İnanç ÖZKANVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Beybala TİMUREskişehir Osmangazi Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Burak DÜZEskişehir Anadolu Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Caner ÜNALAntalya Bilim Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Cansu SOLMAZAlanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Dilara Eylül KOÇKastamonu Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Fulden N. KÜÇÜKERGİNAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Gizem ÇAPARİskenderun Teknik Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Handan ÖZÇELİK BOZKURTSinop Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Hasan Ali ERDOĞANNecmettin Erbakan Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Hasret ULUSOY MUTLUBalıkesir Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Hazar Faruk ARVASMardin Artuklu Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Merve AYCANİstanbul Arel Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Merve KALYONCU YOLAÇANEskişehir Anadolu Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Merve OFLUOĞLUHarran Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Necibe ŞENErzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Nermin AYAZ DÖNMEZMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Nilgün DEMİREL İLİIğdır Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Nurgül ÇALIŞKANNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Orhan YABANCIEskişehir Osmangazi Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Ömer Aytaç AYKAÇVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Özcan ÖZDEMİRBurdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Özgür ÇALKINKafkas Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Ramazan İNANİstanbul Gelişim Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Remziye EKİCİ ÇİLKİNIsparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Süleyman SAZBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Şehmus AYKOLMardin Artuklu Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Turan OKULKırgızistan -Türkiye Manas Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Zennübe IŞIKHarran Üniversitesi
Öğr. Gör. Dr. Alper GÖLBAŞMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Öğr. Gör. Dr. Azade Özlem ÇALIKAnkara Üniversitesi
Öğr. Gör. Dr. Hakan ASLANMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Öğr. Gör. Dr. İlknur MAZANUşak Üniversitesi
Öğr. Gör. Dr. Onur ATAKMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Öğr. Gör. Dr. Erkan DENKAtatürk Üniversitesi
Öğr. Gör. Dr. Sinan KURTEge Üniversitesi
Öğr. Gör. Emircan YILMAZMardin Artuklu Üniversitesi
Öğr. Gör. Emrullah CANSUAlanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi
Öğr. Gör. Erhan ADENMardin Artuklu Üniversitesi
Öğr. Gör. Fırat ÖZBERKHarran Üniversitesi
Öğr. Gör. Gökhan KÖKSALMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Öğr. Gör. İsmail KARAKUŞAnkara Üniversitesi
Öğr. Gör. Mehmet ÇONTUNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Öğr. Gör. Mehmet Doğan ÖZVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Öğr. Gör. Nuray YILDIZKapadokya Üniversitesi
Öğr. Gör. Serdar UZUNAkdeniz Üniversitesi
Öğr. Gör. Serhat ÖĞEMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Öğr. Gör. Suat ARPACIFırat Üniversitesi
Öğr. Gör. Tuncay KARAÇAYPamukkale Üniversitesi
Öğr. Gör. Uğur TOZKOPARANBurdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Ali KABAKULAKAfyon Kocatepe Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Aybüke ÖZSOYNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Aylin GÜVEN HAMURİŞÇİAkdeniz Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Mehmet Fatih IŞIKHarran Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Muhammed KAVAKEskişehir Anadolu Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Nevzat AĞÇAKAYAVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Saim ASLANMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Arş. Gör. Dr. Sibel KAÇARAydın Adnan Menderes Üniversitesi
Arş. Gör. Alparslan GÜVENÇNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
Arş. Gör. A. Can AKTAŞMardin Artuklu Üniversitesi
Arş. Gör. A. Mecit VERGÜLİstanbul Gelişim Üniversitesi
Arş. Gör. Asena KURT DÜNDAROndokuz Mayıs Üniversitesi
Arş. Gör. Burhan ÇINARMersin Üniversitesi
Arş. Gör. Dilan ARABACIOĞLUMardin Artuklu Üniversitesi
Arş. Gör. Ezgi BAYRAM ÖZVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Arş. Gör. Grant Altay TAŞKINAksaray Üniversitesi
Arş. Gör. Melisa ATEŞAfyon Kocatepe Üniversitesi
Arş. Gör. Merve SAĞCANZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi
Arş. Gör. Okay COŞKUNYaşar Üniversitesi
Arş. Gör. Onur AKGÜLMardin Artuklu Üniversitesi
Arş. Gör. Özgür KOYUNEskişehir Anadolu Üniversitesi
Arş. Gör. Selda YESÜGEYİzmir Katip Çelebi Üniversitesi
Arş. Gör. Serkan ROLVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Arş. Gör. Tuğba ARIK YÜKSELMardin Artuklu Üniversitesi
Arş. Gör. Yakup ERDOĞANKastamonu Üniversitesi
Arş. Gör. Zekiye Nur AKYÜREKLİGümüşhane Üniversitesi
Yorumlar
Loading…